Khâm liệm, một nghi thức tang lễ truyền thống, đóng vai trò quan trọng trong việc tiễn đưa người đã khuất về thế giới bên kia. Không chỉ đơn thuần là việc chuẩn bị thi hài, khâm liệm còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện lòng thành kính, sự tiếc thương và mong muốn người mất ra đi thanh thản. Bài viết này sẽ đi sâu vào tìm hiểu về nghi thức khâm liệm, ý nghĩa, quy trình thực hiện, cũng như những điều kiêng kỵ cần lưu ý.
Khâm liệm: Định nghĩa và phân loại
Khâm liệm, tùy theo từng vùng miền, có thể được gọi tắt là “liệm”. Theo cách giải thích từ ngữ, “khâm” chỉ tấm vải bọc ngoài thi thể, còn “liệm” là tấm vải bọc bên trong. Nghi thức này bao gồm nhiều thủ tục, trong đó có đại liệm, tiểu liệm và liệm xác. Mỗi giai đoạn đều có những quy tắc riêng, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chính xác về thời gian và người thực hiện phải cẩn trọng, tỉ mỉ.
Ý nghĩa tâm linh sâu sắc của khâm liệm
Nghi thức khâm liệm không chỉ là một thủ tục tang lễ thông thường, mà còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng đối với cả người đã khuất và người thân ở lại. Cụ thể, khâm liệm thể hiện:
- Sự tiễn biệt trọn vẹn: Khâm liệm đảm bảo các nghi thức được thực hiện đầy đủ, giúp linh hồn người mất thuận lợi sang thế giới bên kia.
- Lòng thành kính của người thân: Việc thực hiện khâm liệm chu đáo thể hiện tấm lòng thành kính, sự biết ơn và tình cảm của con cháu, họ hàng đối với người đã khuất.
- Nỗi tiếc thương sâu sắc: Khâm liệm là cách để người thân bày tỏ nỗi đau buồn, sự mất mát trước sự ra đi của người thân yêu.
- Sự trân trọng và bảo vệ thi hài: Nghi thức này giúp bảo vệ thi hài người mất một cách sạch sẽ, an toàn và trang nghiêm nhất, thể hiện sự tôn trọng cuối cùng dành cho họ.
- Lời nhắn nhủ thanh thản ra đi: Khâm liệm cũng như một lời nhắn nhủ, mong muốn người đã khuất nhận thức được sự ra đi của mình, từ đó thanh thản siêu thoát và sớm được đầu thai kiếp khác.
Quy trình tổ chức nghi lễ khâm liệm chuẩn mực
Để nghi lễ khâm liệm diễn ra suôn sẻ, thành kính và đúng phong tục, cần tuân thủ các bước sau:
- Xem ngày giờ tốt: Bước đầu tiên và quan trọng là chọn ngày giờ tốt để tiến hành khâm liệm. Thông thường, gia đình sẽ nhờ thầy cúng xem xét để lựa chọn thời điểm phù hợp, tránh ảnh hưởng đến linh hồn người mất và các vị thần linh.
- Lập bàn thờ vong: Bàn thờ vong, hay còn gọi là bàn linh xa, được đặt trên một bàn lớn. Trên bàn thờ có di ảnh, đèn, nhang, nến, hoa quả và bài vị của người mất.
- Thực hiện đại liệm: Dùng một tấm vải trắng, xé đầu miếng vải thành 3 dải và 5 đoạn vải ngang. Người thân trong gia đình dùng các đoạn vải này để buộc thân, ngang đầu và ngang bàn chân người chết.
- Thực hiện tiểu liệm: Sử dụng một miếng vải trắng khác, xé làm ba đoạn, mỗi đoạn vải ngang dài 6 thước. Sau đó, đặt thẳng góc với miếng vải chính của đại liệm rồi bó buộc thi thể người chết lại.
- Tiến hành liệm xác: Nghi thức này bao gồm các công đoạn mặc áo niệm, phủ chăn, đeo găng tay, cuốn gói thi hài cho người chết. Tất cả cần được thực hiện nhanh chóng, gọn gàng và chặt chẽ.
Những điều kiêng kỵ tuyệt đối trong quá trình khâm liệm
Trong quá trình khâm liệm, cần tuyệt đối tránh những điều sau để không gây ra những ảnh hưởng xấu về sau:
- Tránh để động vật đến gần thi hài: Không để chó, mèo, chuột đến gần thi thể người đã mất. Theo quan niệm dân gian, điều này có thể khiến thi thể bật dậy và đi theo động vật.
- Không dùng quan tài gỗ liễu: Tuyệt đối không dùng quan tài làm từ gỗ cây liễu. Gỗ liễu mang ý nghĩa không thể tiếp diễn ở kiếp mới, được xem là điềm xấu trong phong thủy tang lễ.
- Hạn chế khóc lóc và nước mắt rơi vào thi thể: Không nên khóc lóc quá thảm thiết hoặc để nước mắt rơi vào thi thể người chết. Việc này được cho là sẽ khiến người đã khuất lưu luyến, khó lòng siêu thoát.
Chuẩn bị những gì khi người thân sắp mất
Khi đối diện với sự ra đi của người thân, việc chuẩn bị trước về cả mặt tinh thần và vật chất là vô cùng quan trọng. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng và lo lắng trong giai đoạn khó khăn. Dưới đây là những việc cần chuẩn bị:
- Tinh thần: Chuẩn bị tâm lý vững vàng, giữ bình tĩnh để đối mặt với tình huống. Hãy chấp nhận sự thật và cố gắng tạo tâm trạng tích cực, an ủi cho người thân sắp ra đi.
- Pháp lý: Xác định và chuẩn bị các giấy tờ cần thiết như di chúc, giấy khai tử, giấy tờ tài sản. Việc này giúp mọi việc được giải quyết thuận lợi sau khi người thân qua đời.
- Y tế: Thảo luận với bác sĩ về các biện pháp y tế cuối cùng, chăm sóc giảm nhẹ, và quyết định về hồi sức. Cần hiểu rõ tình trạng sức khỏe của người thân và tôn trọng mong muốn của họ.
- Tâm linh: Tôn trọng và thực hiện các nghi lễ, phong tục theo tín ngưỡng của người thân. Có thể mời thầy cúng hoặc người có kinh nghiệm về tâm linh để hỗ trợ.
- Gia đình: Thông báo cho các thành viên trong gia đình và bạn bè thân thiết để họ có thể đến thăm, nói lời tạm biệt và chia sẻ nỗi đau. Sự hiện diện của người thân là nguồn động viên lớn lao trong giai đoạn này.
- Tài chính: Chuẩn bị chi phí cho tang lễ và các khoản chi phí liên quan khác. Việc lên kế hoạch tài chính rõ ràng sẽ giúp gia đình tránh được những khó khăn về kinh tế trong lúc tang gia bối rối.
- Tình cảm: Hãy dành thời gian bên cạnh, an ủi và tạo không gian ấm áp cho người thân trong những giây phút cuối đời. Những cử chỉ yêu thương, lời nói động viên sẽ giúp họ cảm thấy được an ủi và bình yên hơn.
Tóm lại
Khâm liệm là một nghi thức thiêng liêng, thể hiện lòng thành kính và sự tiếc thương đối với người đã khuất. Việc hiểu rõ về nghi thức này, từ định nghĩa, ý nghĩa tâm linh, quy trình thực hiện cho đến những điều kiêng kỵ, là điều cần thiết để đảm bảo tang lễ diễn ra trọn vẹn, đúng phong tục, và giúp người đã khuất ra đi thanh thản. Đồng thời, việc chuẩn bị chu đáo khi người thân sắp mất sẽ giúp gia đình giảm bớt gánh nặng, lo lắng và có thể tập trung vào việc chăm sóc, an ủi người thân trong những giây phút cuối cùng.
