Kết thúc thời gian để tang, hay còn gọi là mãn tang, là một nghi lễ quan trọng, đánh dấu sự tri ân sâu sắc và lòng hiếu kính của con cháu đối với người thân đã khuất. Đây không chỉ là một nghi thức theo phong tục, mà còn là dịp để gia đình tưởng nhớ, cầu mong cho linh hồn người quá cố được an nghỉ và siêu thoát. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nghi lễ mãn tang, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về nét đẹp văn hóa truyền thống này của người Việt.
Mãn tang: Dấu chấm hết cho thời gian tang chế
Mãn tang, hay còn được gọi là xả tang ở một số địa phương, là nghi lễ đánh dấu sự kết thúc thời gian để tang của con cháu đối với người thân đã qua đời. Nghi lễ này đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình tổ chức tang lễ, thể hiện lòng thành kính và đạo hiếu sâu sắc của người sống đối với người đã khuất.
Lễ xả tang cũng chính là lời tiễn biệt chân thành, gửi gắm tâm tư của con cháu: “Từ nay chúng con không thể gặp lại người trong cuộc sống này nữa”. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là con cháu sẽ quên đi người đã khuất. Sau lễ xả tang, con cháu vẫn tiếp tục thắp hương, cúng giỗ hàng năm, giữ hình ảnh và những kỷ niệm đẹp về người thân yêu sống mãi trong tâm trí.
Thời gian thực hiện lễ mãn tang
Thời gian để thực hiện lễ mãn tang sẽ phụ thuộc vào mối quan hệ giữa người sống và người đã khuất, chia thành hai hình thức chính: đại tang và tiểu tang.
Đại tang: Ít nhất 3 năm tưởng nhớ
Đại tang là hình thức để tang dành cho những người có quan hệ huyết thống gần gũi, thân thiết nhất với người đã khuất như cha mẹ, ông bà, cụ kỵ. Theo truyền thống, thời gian để đại tang tối thiểu là 3 năm.
Tuy nhiên, ở một số vùng miền, thời gian này có thể rút ngắn xuống còn 27 tháng. Quan niệm này xuất phát từ việc coi 9 tháng mang thai tương đương với một năm, do đó, ba năm sẽ tương đương với 27 tháng.
Tiểu tang: Thời gian ngắn hơn cho các mối quan hệ xa hơn
Tiểu tang là hình thức để tang dành cho các mối quan hệ họ hàng, thân thích xa hơn. Thời gian để tang trong trường hợp này cũng ngắn hơn so với đại tang, cụ thể như sau:
- 3 tháng: Cha mẹ để tang con rể, hoặc con cháu để tang cô dì chú bác ruột.
- 5 tháng: Con cái để tang cha dượng, hoặc anh chị em họ để tang cho nhau.
- 9 tháng: Cha mẹ để tang con dâu, hoặc con gái của anh em họ hàng.
- 1 năm: Cha mẹ để tang con trai, con dâu, con gái; con rể để tang cha mẹ vợ/chồng.
Những điều cần kiêng kỵ trong thời gian tang chế
Trong thời gian để tang, đặc biệt là khi chưa đến hạn mãn tang, người ta thường kiêng kỵ và tránh làm một số việc nhất định. Những kiêng kỵ này không chỉ thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất mà còn được cho là sẽ giúp người sống tránh được những điều không may mắn, đồng thời duy trì sự bình an trong gia đình.
Dưới đây là một số điều kiêng kỵ phổ biến:
- Tổ chức cưới hỏi: Việc tổ chức hỷ sự trong thời gian tang lễ được xem là không tôn trọng người đã khuất và mang lại điềm xấu.
- Tổ chức lễ hội, tiệc tùng lớn: Nên hạn chế các hoạt động vui chơi, ăn mừng linh đình để giữ không khí trang nghiêm, tưởng nhớ người đã mất.
- Thay đổi nơi ở: Việc chuyển nhà hay thay đổi chỗ ở trong thời gian tang lễ được cho là không tốt, có thể ảnh hưởng đến sự yên nghỉ của linh hồn người đã khuất.
- Làm ăn lớn: Tránh khởi đầu các dự án kinh doanh lớn hoặc đưa ra các quyết định quan trọng trong công việc để tránh gặp xui xẻo.
- Mặc trang phục sặc sỡ: Trong thời gian tang lễ, người thân thường mặc trang phục màu đen hoặc trắng để biểu thị sự đau buồn và tôn kính.
- Tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí: Nên hạn chế các hoạt động này để giữ gìn sự nghiêm trang, tưởng nhớ người đã khuất.
Lễ vật cúng mãn tang theo phong tục người Việt
Lễ vật cúng mãn tang đóng vai trò quan trọng trong nghi lễ kết thúc thời gian để tang của người Việt. Đây là dịp để gia đình, họ hàng cùng nhau tưởng nhớ, tri ân người đã khuất, đồng thời thể hiện lòng hiếu thảo và cầu mong cho linh hồn người quá cố được siêu thoát.
Lễ mãn tang thường được cử hành sau 3 năm kể từ ngày mất. Các lễ vật cúng thường bao gồm:
- Bàn thờ: Bàn thờ được trang hoàng trang nghiêm với bát hương, nến, hoa tươi và mâm ngũ quả.
- Mâm cỗ cúng: Mâm cỗ cúng thường là cỗ mặn với các món ăn truyền thống như xôi, gà luộc, thịt heo, cá, các loại bánh trái… Tùy theo phong tục từng vùng miền và điều kiện kinh tế gia đình mà mâm cỗ có thể thay đổi.
- Hương và đèn: Hương được thắp lên để mời gọi linh hồn người đã khuất về thụ hưởng lễ vật. Đèn nến hoặc đèn dầu được thắp sáng trong suốt thời gian làm lễ.
- Tiền vàng mã: Tiền vàng, quần áo giấy, nhà cửa giấy… được đốt để gửi đến người đã khuất ở thế giới bên kia, thể hiện mong muốn người thân được đầy đủ, sung túc.
- Nước và rượu: Chén nước trong và rượu cũng được dâng lên để mời người đã khuất.
Tóm lại
Lễ mãn tang là một nghi lễ quan trọng, thể hiện nét đẹp văn hóa tâm linh và truyền thống hiếu đạo của người Việt. Thông qua nghi lễ này, con cháu bày tỏ lòng thành kính, tưởng nhớ và cầu mong cho người thân đã khuất được an nghỉ, siêu thoát. Đồng thời, đây cũng là dịp để gia đình sum họp, củng cố tình thân và cùng nhau hướng về những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
