Trong văn hóa tang lễ của người Việt Nam, di quan hay động quan là một nghi thức hết sức quan trọng nhằm đưa linh cữu của người quá cố về nơi an nghỉ cuối cùng. Hiểu rõ về nghi thức này sẽ giúp gia quyến tổ chức tang lễ đúng cách, tưởng nhớ người đã khuất một cách trang trọng và ý nghĩa nhất. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về lễ di quan và những điều cần biết trong bài viết dưới đây.
Lễ di quan, động quan là gì?
Di quan, hay còn gọi là động quan, là lễ rước linh cữu của người đã khuất từ nhà riêng hoặc nhà tang lễ đến nghĩa trang để an táng. Nghi thức này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chu trình tang lễ, là “hành trình cuối cùng” của người quá cố trước khi về với nơi yên nghỉ vĩnh hằng.
Ý nghĩa của lễ di quan gắn liền với tín ngưỡng tâm linh lâu đời trong đời sống tâm thức của người Việt. Chọn ngày giờ di quan phù hợp với tuổi của người mất, chú trọng đến các nghi thức cúng lễ, rước linh cữu và hạ huyệt đúng phong tục – tất cả đều nhằm thể hiện sự tôn kính, tưởng nhớ người đã khuất, đồng thời cầu mong cho linh hồn họ được siêu thoát, an lạc.
Việc tổ chức lễ di quan không chỉ phản ánh tập tục văn hóa, mà còn thể hiện tình cảm gia đình, dòng tộc, sự tiếc thương, kính trọng của mọi người đối với người quá cố. Đó là khoảnh khắc thiêng liêng để vĩnh biệt người thân, bạn bè lần cuối trước khi họ về với cát bụi.
Sự khác nhau của lễ động quan trong từng tôn giáo
Trong xã hội đa tôn giáo, tín ngưỡng như hiện nay, lễ di quan có sự khác biệt nhất định tùy theo đạo Phật, Công giáo hay các đức tin khác. Sự đa dạng này thể hiện trong ngày giờ thực hiện nghi lễ, các bước tiến hành cùng những quy tắc kèm theo. Dù khác nhau về hình thức, nhưng mục đích cao cả của lễ di quan vẫn là tỏ lòng thành kính, tiễn biệt người đã mất.
Lễ động quan của Phật Giáo
Trong Phật giáo, lễ di quan là lễ cung thỉnh kim quan của người quá cố về nơi an táng cuối cùng. Để chọn được ngày giờ di quan tốt, thân nhân cần hỏi ý kiến của các vị sư trụ trì chùa chiền, tránh chọn những ngày giờ xung khắc với tuổi của người mất.
Trước giờ rước linh cữu, gia đình làm lễ cúng cơm chay để cầu siêu cho hương linh. Sau đó, người dẫn lễ sẽ mời họ hàng, đạo hữu đến viếng lần cuối, rồi xướng lời tiễn biệt người quá cố với lòng tiếc thương nhất.
Trong suốt hành trình rước linh cữu đến huyệt mộ, gia quyến luôn thành tâm niệm Phật để cầu nguyện. Sau khi hạ huyệt, họ tiếp tục làm lễ cúng, cầu siêu và hồi hướng công đức về cho người quá cố, mong cho vong linh được siêu thoát, sinh về cảnh giới an lành của Phật.
Lễ động quan của người Công Giáo
Đối với người theo đạo Công giáo, lễ di quan diễn ra theo các nghi thức, giáo lý của nhà thờ và thường do linh mục chủ trì. Linh cữu của người quá cố được rước từ nhà riêng hoặc nhà quàn đến nhà thờ để làm lễ cầu nguyện.
Trong buổi lễ, linh mục đọc Kinh Thánh, cầu xin Chúa đón nhận linh hồn người quá cố về nước Thiên đàng. Gia đình, bạn bè và giáo dân đọc kinh cầu nguyện, xin Chúa tha thứ tội lỗi cho người đã mất. Bầu không khí trang nghiêm với tiếng kinh, tiếng hát thánh ca, thắp sáng niềm tin vào sự sống vĩnh hằng bên Thiên Chúa.
Sau đó, đoàn rước sẽ đưa linh cữu đến công viên nghĩa trang để an táng. Linh mục sẽ làm phép và đọc lời nguyện cuối cùng cho người quá cố trước khi hạ huyệt. Trong tâm thức của người Công giáo, cái chết không phải là hồi kết, mà chỉ là khởi đầu cho một cuộc sống mới bên cạnh Đức Chúa Trời.
Quy trình tổ chức các nghi thức tang lễ
Để tổ chức lễ di quan đúng nghi thức, gia đình cần lưu ý đến trình tự các bước dưới đây:
Nghi thức lễ di quan của Phật Giáo
Sau đây là các bước chính trong nghi thức di quan theo Phật giáo:
- Hỏi ý kiến nhà chùa, người am hiểu phong tục để chọn ngày giờ di quan tốt.
- Làm lễ cúng cơm chay để cầu siêu cho hương linh người quá cố trước giờ rước linh cữu.
- Sắp xếp đoàn rước với các thành viên trong gia đình, dòng họ, hàng xóm cùng đi đưa tang.
- Trong quá trình di quan, đoàn rước luôn thành kính niệm Phật, cầu nguyện cho linh hồn người mất.
- Làm lễ hạ huyệt, tiếp tục cầu siêu, hồi hướng công đức cho người mất.
- Lập bàn thờ tại mộ phần, thắp hương tưởng nhớ.
Nghi thức lễ di quan của người Công Giáo
Đối với tín đồ Công giáo, lễ di quan được tiến hành qua các giai đoạn chính dưới đây:
- Linh mục chủ sự lễ rước linh cữu từ nhà tang lễ hoặc nhà riêng đến nhà thờ.
- Đọc Kinh Thánh, cầu xin Chúa đón nhận linh hồn người mất về Thiên đàng.
- Gia đình, bạn bè và giáo dân đọc kinh, hát thánh ca.
- Đoàn rước đưa linh cữu đến công viên nghĩa trang để an táng.
- Linh mục đọc lời nguyện cuối cùng trước khi hạ huyệt.
- An vị linh cữu của người mất xuống lòng đất.
Ý nghĩa của việc chọn ngày giờ tốt để di quan
Chọn ngày giờ di quan phù hợp mang ý nghĩa vô cùng quan trọng trong tâm thức người Việt. Họ tin rằng thời điểm rước linh cữu về nơi an nghỉ cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến sự siêu thoát và bình an của linh hồn người mất.
Theo quan niệm dân gian, ngày giờ di quan tốt sẽ giúp vong linh không bị vướng bận, mau chóng đến được miền cực lạc. Nó cũng đem lại may mắn, bình an cho gia đình người mất, tránh những điều không hay xảy ra sau tang lễ.
Để tính ngày di quan chuẩn xác, gia quyến thường nhờ sự trợ giúp từ thầy cúng, nhà sư hoặc người am hiểu về âm dương ngũ hành. Họ sẽ chọn thời khắc hoàng đạo, tránh ngày giờ xung khắc với tuổi, mệnh của người mất để tang lễ được diễn ra thuận lợi, suôn sẻ nhất.
Những kiêng kỵ và lưu ý trong lúc di quan
Trong lễ di quan, gia chủ và những người tham gia cần lưu ý tuân thủ các nghi thức và kiêng kỵ sau đây để tránh những điều không may mắn:
- Trong lúc rước linh cữu, tuyệt đối không được khóc lóc, than vãn quá mức. Họ tin rằng điều này sẽ khiến linh hồn người mất không siêu thoát.
- Khi đi đưa tang, phải mặc trang phục đúng quy định. Thông thường, con cháu trong gia đình mặc quần áo sẫm màu, đeo băng tang trắng.
- Không đội mũ, đeo kính râm, cười nói đùa giỡn khi tham gia đám tang.
- Tránh xung đột, cãi vã trong gia đình vì điều này sẽ gây phiền toái cho người mất.
- Không được sử dụng xe tang có sơn màu đỏ hay trắng, gây điềm xấu cho gia chủ.
- Trong thời gian di quan, không nên đưa trẻ sơ sinh hoặc phụ nữ mang thai tới gần linh cữu.
Việc hiểu rõ và tôn trọng các nghi thức, kiêng kỵ trong lễ di quan sẽ giúp gia quyến tổ chức tang lễ được thuận lợi, chu toàn. Đây là biểu hiện của lòng hiếu thảo, tôn kính đối với người đã khuất và nét đẹp văn hóa trong tâm thức người Việt.
Kết luận
Lễ di quan là nghi thức quan trọng để tiễn biệt người thân yêu trong thời khắc thiêng liêng nhất. Hiểu rõ và thực hiện đúng nghi thức sẽ giúp gia quyến tổ chức tang lễ trang trọng, ý nghĩa. Để tìm hiểu thêm về các phong tục, nghi lễ trong đời sống tâm linh của người Việt, hãy truy cập Locantamlinh.com – nền tảng cung cấp các kiến thức về phong thủy, tử vi, tướng số cùng nhiều chủ đề hữu ích khác.
