Người mất vào ngày rằm tốt hay xấu?Cái chết là một phần tất yếu của cuộc sống, nhưng trong văn hóa Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, thời điểm qua đời được cho là có ảnh hưởng đến vận mệnh của người mất cũng như gia đình họ. Đặc biệt, ngày rằm – ngày 15 âm lịch hàng tháng – là một ngày đặc biệt trong tín ngưỡng dân gian và tôn giáo. Vậy người mất vào ngày rằm có ý nghĩa gì? Điều này tốt hay xấu? Bài viết sau đây sẽ giải đáp những thắc mắc trên cũng như cung cấp thông tin về các nghi lễ và kiêng kỵ liên quan đến việc qua đời vào ngày rằm.
Ngày rằm là ngày nào?
Ngày rằm, còn được gọi là ngày trăng tròn, là ngày 15 âm lịch hàng tháng. Đây là thời điểm mặt trăng tròn đầy nhất, sáng nhất trong chu kỳ 29,5 ngày của nó. Trong tiếng Việt, từ “rằm” có nguồn gốc từ chữ Hán “望” (vọng), có nghĩa là “nhìn”, ám chỉ việc người ta có thể nhìn thấy trăng tròn vào đêm này.
Ngày rằm có ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa và tín ngưỡng của nhiều dân tộc trên thế giới, đặc biệt là ở các nước Đông Á. Tại Việt Nam, ngày rằm được xem là ngày thiêng liêng, là thời điểm lý tưởng để thực hiện các nghi lễ tâm linh, cúng bái và tu tập.
Một số đặc điểm quan trọng của ngày rằm:
- Trăng tròn: Vào đêm rằm, mặt trăng hiện lên tròn đầy và sáng nhất.
- Ngày lễ: Nhiều lễ hội quan trọng diễn ra vào ngày rằm, như Tết Trung Thu (rằm tháng 8), lễ Vu Lan (rằm tháng 7).
- Ngày tốt: Theo quan niệm dân gian, ngày rằm là ngày tốt để làm việc thiện, cầu nguyện và tu tập.
- Thời gian cúng lễ: Nhiều gia đình chọn ngày rằm để cúng ông bà tổ tiên và các vị thần linh.
Ý nghĩa của ngày rằm theo quan niệm Phật Giáo
Trong Phật giáo, ngày rằm có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây được xem là ngày thiêng liêng, thích hợp cho việc tu tập, tụng kinh và làm các việc thiện. Theo quan niệm Phật giáo, vào ngày này, công đức tu tập sẽ được nhân lên gấp nhiều lần.
Một số ý nghĩa quan trọng của ngày rằm trong Phật giáo:
- Ngày Bồ Tát: Các vị Bồ Tát thường xuất hiện vào ngày rằm để cứu độ chúng sinh.
- Ngày sám hối: Phật tử thường chọn ngày rằm để sám hối, thanh tịnh thân tâm.
- Ngày trai giới: Nhiều Phật tử ăn chay và giữ giới nghiêm ngặt vào ngày rằm.
- Ngày tu tập: Các chùa thường tổ chức các khóa tu ngắn hạn vào ngày rằm.
- Ngày làm phước: Phật tử thường chọn ngày này để bố thí, cúng dường và làm các việc thiện.
Trong kinh Phật có nói: “Ngày rằm là ngày chư Phật và Bồ Tát xuống trần gian để cứu độ chúng sinh. Vì vậy, những việc làm thiện lành vào ngày này sẽ được nhân lên gấp bội.” Điều này giải thích vì sao nhiều người chọn ngày rằm để thực hiện các hoạt động tâm linh và từ thiện.
Người chết vào ngày rằm tốt hay xấu?
Quan niệm về việc người chết vào ngày rằm có tốt hay xấu thường khác nhau tùy theo vùng miền và tín ngưỡng. Tuy nhiên, nhìn chung, nhiều người cho rằng việc qua đời vào ngày rằm là điềm lành.
Quan điểm cho rằng chết vào ngày rằm là tốt:
- Ngày thiêng: Ngày rằm được xem là ngày thiêng liêng, vì vậy linh hồn người mất có thể dễ dàng siêu thoát.
- Có sự phù hộ: Theo quan niệm Phật giáo, các vị Bồ Tát xuất hiện vào ngày rằm, có thể giúp đỡ linh hồn người mất.
- Dễ siêu thoát: Nhiều người tin rằng người chết vào ngày rằm sẽ dễ dàng về cõi Phật, không bị vướng bận trần gian.
- Phúc đức cho con cháu: Có quan niệm cho rằng người mất vào ngày rằm sẽ mang lại phúc đức cho con cháu.
Tuy nhiên, cũng có một số quan điểm cho rằng việc chết vào ngày rằm không hẳn là tốt:
- Gây xáo trộn: Ngày rằm là ngày lễ, việc có người mất có thể gây xáo trộn cho gia đình và cộng đồng.
- Khó tổ chức tang lễ: Do là ngày lễ, việc tổ chức tang lễ vào ngày rằm có thể gặp khó khăn về mặt tổ chức.
- Kiêng kỵ: Một số vùng miền có quan niệm kiêng kỵ về việc tổ chức tang lễ vào ngày rằm.
Quan trọng nhất, chúng ta nên nhớ rằng cái chết là một phần tự nhiên của cuộc sống. Thay vì quá lo lắng về ngày giờ mất, điều quan trọng hơn là cách chúng ta sống và đối xử với người khác trong cuộc sống hàng ngày.
Có nên tổ chức tang lễ cho người chết vào ngày rằm không?
Việc tổ chức tang lễ cho người mất vào ngày rằm là một vấn đề phức tạp, cần cân nhắc nhiều yếu tố. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý:
- Tôn trọng nguyện vọng của người mất: Nếu người mất có di nguyện về việc tổ chức tang lễ, gia đình nên tôn trọng và thực hiện theo ý nguyện đó, bất kể ngày mất là ngày nào.
- Tuân thủ phong tục địa phương: Mỗi vùng miền có thể có những quan niệm khác nhau về việc tổ chức tang lễ vào ngày rằm. Gia đình nên tham khảo ý kiến của người cao tuổi trong dòng họ hoặc thầy phong thủy để đưa ra quyết định phù hợp.
- Cân nhắc yếu tố thực tế:
- Thời gian: Ngày rằm thường là ngày nghỉ, có thể thuận lợi cho việc tổ chức tang lễ vì người thân dễ sắp xếp thời gian tham dự.
- Địa điểm: Nếu tổ chức tại nhà, cần đảm bảo không ảnh hưởng đến sinh hoạt của hàng xóm láng giềng.
- Chi phí: Một số dịch vụ tang lễ có thể tăng giá vào ngày rằm do nhu cầu cao.
- Đảm bảo tính trang nghiêm: Dù tổ chức vào ngày nào, tang lễ cần được diễn ra một cách trang nghiêm, thể hiện sự tôn kính đối với người mất.
- Linh hoạt trong việc tổ chức: Nếu gia đình quyết định không tổ chức tang lễ vào ngày rằm, có thể cân nhắc việc tổ chức vào ngày gần nhất phù hợp.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Trong trường hợp không chắc chắn, gia đình có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia về phong tục, tâm linh để đưa ra quyết định phù hợp nhất.
Cuối cùng, điều quan trọng nhất là tang lễ phải thể hiện được sự tôn kính đối với người mất và mang lại sự an ủi cho người còn sống. Việc tổ chức vào ngày nào không quan trọng bằng việc tổ chức như thế nào để đảm bảo ý nghĩa này.
Cách cúng người chết vào ngày rằm
Việc cúng người chết vào ngày rằm là một phong tục phổ biến trong văn hóa Việt Nam, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tưởng nhớ đối với người đã khuất. Dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết về cách cúng người chết vào ngày rằm:
- Chuẩn bị bàn thờ: Dọn dẹp, lau chùi bàn thờ sạch sẽ. Thay nước trong bát hương và các lọ hoa. Đặt di ảnh người mất (nếu có) ở vị trí trang trọng.
- Chuẩn bị lễ vật:
- Hoa quả tươi: nên chọn những loại quả có màu sắc tươi sáng, tượng trưng cho sự may mắn.
- Bánh trái: có thể cúng bánh trung thu vào rằm tháng 8, hoặc các loại bánh truyền thống khác.
- Thức ăn: nên cúng những món ăn mà người mất yêu thích khi còn sống.
- Nước, trà, rượu: tùy theo sở thích của người mất khi còn sống.
- Vàng mã: tùy theo quan niệm của mỗi gia đình.
- Thời gian cúng: Thông thường, lễ cúng được thực hiện vào buổi trưa hoặc chiều ngày rằm. Một số gia đình chọn cúng vào đúng giờ Ngọ (11h-13h) vì cho rằng đây là thời điểm linh thiêng nhất.
- Trình tự cúng lễ:
- Thắp nhang và đèn trên bàn thờ.
- Đặt các lễ vật lên bàn thờ theo thứ tự: thức ăn, hoa quả, nước uống.
- Toàn thể gia đình cùng quỳ trước bàn thờ, người chủ lễ (thường là con trai trưởng) đứng giữa.
- Vái 3 vái, sau đó đọc văn khấn (nếu có).
- Sau khi khấn xong, mọi người cùng vái 3 vái nữa.
- Đốt vàng mã (nếu có).
- Nội dung khấn: Thông báo với người mất về ngày tháng hiện tại. Báo cáo tình hình gia đình, những điều tốt đẹp đã xảy ra. Cầu mong người mất phù hộ cho gia đình bình an, may mắn.
- Sau khi cúng: Chờ nhang tàn (khoảng 30 phút đến 1 giờ). Thu dọn lễ vật, có thể chia cho các thành viên trong gia đình cùng thưởng thức.
Lưu ý:
- Tùy theo tín ngưỡng và phong tục của mỗi vùng miền, chi tiết của lễ cúng có thể có sự khác biệt.
- Quan trọng nhất là sự thành tâm và lòng hiếu thảo của người cúng, không nhất thiết phải cầu kỳ về hình thức.
- Nếu không thể cúng đúng ngày rằm vì lý do nào đó, có thể cúng vào ngày gần nhất có thể.
Việc cúng người chết vào ngày rằm không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là dịp để gia đình tưởng nhớ, tri ân người đã khuất và gắn kết các thành viên trong gia đình. Đây là cơ hội để các thế hệ sau học hỏi về truyền thống, văn hóa và lịch sử gia đình.
Những điều kiêng kỵ đối với người chết
Khi có người qua đời, đặc biệt là vào ngày rằm, có nhiều điều kiêng kỵ mà gia đình và người thân cần lưu ý để tránh những điều không may mắn. Dưới đây là một số kiêng kỵ phổ biến:
- Kiêng đụng chạm vào thi thể: Không nên đụng chạm vào thi thể người mất nếu không cần thiết. Nếu cần di chuyển, nên nhờ người có chuyên môn hoặc người lớn tuổi trong gia đình.
- Kiêng để mèo nhảy qua thi thể: Theo quan niệm dân gian, mèo nhảy qua thi thể có thể khiến người chết “đội mồ sống dậy”. Nên đóng kín cửa phòng đặt thi thể hoặc quan tài.
- Kiêng đặt gương trong phòng tang lễ: Gương được cho là có thể thu hút linh hồn người chết. Nên che hoặc di chuyển các gương trong nhà trong suốt thời gian tang lễ.
- Kiêng mặc đồ màu đỏ hoặc màu sắc sặc sỡ: Người tham dự tang lễ nên mặc trang phục màu trắng, đen hoặc các màu tối. Tránh mặc quần áo màu đỏ vì đây là màu của sự may mắn, không phù hợp với không khí tang lễ.
- Kiêng khóc vào ban đêm: Theo quan niệm, khóc vào ban đêm có thể khiến linh hồn người chết không được yên. Nếu không kìm được cảm xúc, nên khóc nhẹ nhàng và kín đáo.
- Kiêng đưa tang vào buổi trưa: Thời gian từ 11 giờ trưa đến 1 giờ chiều được cho là giờ Ngọ, không tốt cho việc đưa tang. Nên chọn thời điểm sáng sớm hoặc chiều muộn để đưa tang.
- Kiêng mang thai phụ đến đám tang: Thai phụ không nên tham dự đám tang vì được cho là có thể ảnh hưởng không tốt đến thai nhi. Nếu bắt buộc phải đến, nên mang theo một cây kim để “trấn” tà khí.
- Kiêng đặt tiền vào quan tài: Một số người có thói quen đặt tiền vào quan tài, nhưng điều này được cho là không tốt. Thay vào đó, có thể đốt vàng mã cho người mất.
- Kiêng mở cửa sổ, cửa ra vào: Trong thời gian tang lễ, nên đóng kín cửa sổ và cửa ra vào. Chỉ mở cửa khi cần thiết để tránh linh hồn người chết “lạc” ra ngoài.
- Kiêng để đồ đạc của người chết trong nhà: Nên thu dọn và cất giữ đồ đạc cá nhân của người mất. Một số vật dụng có thể được đốt hoặc chôn cùng, tùy theo phong tục địa phương.
- Kiêng cưới xin trong thời gian để tang: Gia đình có người mất nên kiêng cưới xin trong vòng 100 ngày sau khi mất. Nếu đã lên kế hoạch trước, nên hoãn hoặc tổ chức đơn giản, kín đáo.
- Kiêng ăn thịt chó: Trong thời gian để tang, gia đình nên kiêng ăn thịt chó. Theo quan niệm, chó có thể nhìn thấy ma quỷ và có thể ảnh hưởng đến linh hồn người mất.
Những kiêng kỵ này có thể khác nhau tùy theo vùng miền và truyền thống gia đình. Điều quan trọng là phải tôn trọng phong tục và cảm xúc của gia đình người mất. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không nên quá cứng nhắc hoặc mê tín, mà nên linh hoạt và phù hợp với hoàn cảnh thực tế.
Kết luận
Việc một người qua đời vào ngày rằm là một sự kiện đặc biệt, mang nhiều ý nghĩa trong văn hóa và tín ngưỡng Việt Nam. Mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về việc liệu đây là điềm tốt hay xấu, nhưng điều quan trọng nhất là cách chúng ta đối xử với người đã khuất và cách chúng ta sống tiếp cuộc đời của mình.
