Bài viết này cung cấp một cái nhìn tổng quan về quy trình tổ chức tang lễ truyền thống ở Việt Nam, giúp người đọc hiểu rõ hơn về các nghi lễ, phong tục và ý nghĩa sâu sắc đằng sau mỗi bước, từ đó thể hiện đạo hiếu trọn vẹn với người đã khuất.
Chuẩn bị tổ chức tang lễ: Những bước đầu tiên đầy xúc động
Sau khi người thân qua đời, việc đầu tiên là làm sạch sẽ cho người quá cố. Con cháu sẽ tắm rửa cho họ bằng rượu hoặc nước lá thơm, cắt tỉa móng tay, móng chân cẩn thận, gói gọn gàng trong túi vải nhỏ và đặt vào quan tài. Người mất được mặc một bộ quần áo màu trắng hoặc vàng, hai ngón chân cái được buộc lại với nhau. Hai tay đặt lên bụng, trong miệng đặt một ít gạo sống và tiền lẻ. Cơ thể được bó bằng vải trắng hoặc vàng, tùy theo phong tục từng vùng miền. Một chiếc đũa được đặt lên miệng để giữ khí, và một mảnh vải trắng phủ lên mặt. Sau khi hoàn tất, con cháu buông màn xuống, thắp đèn dầu hoặc nến ở đầu giường và túc trực thường xuyên, tránh để chó, mèo hoặc chuột lại gần. Những hành động này thể hiện sự tôn trọng cuối cùng và mong muốn linh hồn người quá cố được thanh thản.
Lập bàn thờ vong: Tạo không gian tưởng niệm linh thiêng
Bước tiếp theo quan trọng không kém là lập bàn thờ vong. Ở nông thôn, bàn thờ thường có hai nõn chuối cắm ở hai bên. Phía giữa cần sạch sẽ, bày biện nải chuối, quả bưởi, đĩa hoa quả, bát hương, di ảnh và bài vị người đã mất. Sau đó, gia đình thắp hương tưởng niệm. Bàn thờ vong không chỉ là nơi đặt di ảnh và đồ cúng mà còn là nơi thể hiện tấm lòng thành kính của người ở lại với người đã khuất, là cầu nối giữa hai thế giới.
Khâm liệm và nhập quan: Nghi thức trang nghiêm, thành kính
Khâm liệm là một nghi thức quan trọng, thể hiện sự tôn trọng và tiễn biệt cuối cùng đối với người quá cố. Lúc này, khăn che mặt và đũa ngáng miệng được gỡ bỏ. Gáy người quá cố được gối lên hai chiếc bát úp. Một bộ chắn được đặt trong quan tài để khử trùng và bảo vệ. Âm nhạc thê lương, buồn bã thường được vang lên trong suốt quá trình này, tạo nên không khí trang nghiêm, thành kính.
Nhập quan, gọi hồn và phát tang: Kết nối giữa hai thế giới
Nghi thức nhập quan là việc đưa thi hài vào quan tài, thắp hương khấn vái. Gọi hồn là nghi lễ do thầy cúng thực hiện, thường cầm áo của người mất ra ngoài sân hoặc đường, đọc thần chú “ba hồn bảy vía” hoặc “ba hồn chín vía” để mời linh hồn về nhập quan. Phát tang là thông báo cho mọi người biết về sự ra đi của người quá cố và phát khăn áo cho người thân, con cháu. Đây là ba nghi thức quan trọng, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc và là một phần không thể thiếu trong tang lễ truyền thống.
Đón đoàn phúng viếng: Lễ chấp điếu đầy nghĩa tình
Gia đình tổ chức lễ chấp điếu (phúng viếng) trang nghiêm, tiếp đón những người đến viếng thăm và chia buồn. Các đoàn phúng viếng thắp hương hoa và gửi lễ. Gia đình cần cử người túc trực cạnh bàn thờ để đáp lễ. Tại một số vùng miền, người con trưởng thường đảm nhiệm vai trò này. Đây là thời điểm gia đình thể hiện lòng biết ơn và sự trân trọng đối với tình cảm của mọi người dành cho người đã mất.
Tế vong và quay cữu: Chuẩn bị cho hành trình cuối cùng
Sau khi việc phúng viếng kết thúc, người chủ trì sẽ thực hiện nghi lễ tế vong bằng mâm cơm rượu thịt đầy đủ dâng lên bàn thờ. Đến 12 giờ đêm, quan tài được xoay ngang nhà, đầu người mất quay về phía bàn thờ, chân quay ra ngoài cửa – nghi lễ quay cữu. Những nghi lễ này là những bước chuẩn bị cuối cùng dành cho người quá cố trước khi họ bắt đầu hành trình cuối cùng.
Tế cơm và cất đám: Tiễn đưa người thân về nơi an nghỉ
Sáng hôm sau, gia đình dâng lên bàn thờ vong bát cơm, quả trứng, đĩa muối, chén nước lã (nghi thức tế cơm). Đến giờ đưa tang, người chủ trì đọc điếu văn, mọi người đóng đinh ván quan tài. Người con trưởng gửi lời cảm ơn mọi người và bắt đầu cất đám. Đây là thời khắc tiễn biệt cuối cùng, đầy xúc động và lưu luyến.
Hạ huyệt hoặc hỏa thiêu: Nơi an nghỉ cuối cùng
Tại nghĩa trang, người con trưởng đỡ quan tài xuống huyệt và lấp đất đầu tiên. Con cháu, họ hàng và người thân cùng lấp đất chôn cất. Tại một số nơi, hỏa thiêu được thực hiện thay cho việc chôn cất. Tro cốt sau đó được trao lại hoặc lưu giữ theo nguyện vọng gia đình. Đây là dấu chấm hết cho mọi nghi thức tang lễ, đánh dấu sự ra đi vĩnh viễn của người quá cố.
Rước vong về thờ và các nghi lễ sau đám tang: Tưởng nhớ và tri ân
Sau khi hạ huyệt hoặc hỏa táng, gia đình rước vong về nhà thờ trên bàn thờ. Hàng ngày, người sống cần cúng giỗ cho người mất, đặc biệt là các mốc thời gian quan trọng như cúng tuần, cúng 49 ngày và cúng 100 ngày. Những nghi lễ này thể hiện lòng nhớ thương và sự tri ân sâu sắc đối với người đã khuất.
Lộc An tâm linh : Đồng hành cùng bạn trong những khoảnh khắc khó quên
Lộc An tâm linh tự hào là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực tổ chức dịch vụ tang lễ trọn gói, với đội ngũ nhân viên tận tâm, chuyên nghiệp, am hiểu phong tục tập quán từng vùng miền, sẵn sàng hỗ trợ gia đình trong việc tổ chức tang lễ chu đáo, ý nghĩa, thể hiện trọn vẹn đạo hiếu và tạo ấn tượng tốt đẹp với người thân, bạn bè và khách đến phúng viếng.
Lộc An tâm linh – Khởi Hiếu Đạo Tạo An Gia
Tóm lại, quy trình tổ chức tang lễ truyền thống ở Việt Nam là một chuỗi các nghi lễ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện đạo hiếu và tình cảm của người ở lại đối với người đã khuất. Việc hiểu rõ quy trình này giúp chúng ta thực hiện các nghi lễ một cách trang trọng và thành kính nhất.
